چرا رویکردهای مرسوم توسعه بازار در مورد رمه گردان ها موثر نیستند؟(۱)

نویسنده: ایان اسکونز (۲)

منبع: تارنمای پسترز (شبانی،عدم قطعیت و تاب آوری: درس های جهانی از حاشیه ها). (۳)

تاریخ انتشار: ۵ ژانویه ۲۰۲۴.

مترجم: حمیدرضا زرنگار.

اشاره:

این ششمین پست از مجموعه پست‌های وبلاگی است که کارهای پسترز را از سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ پیرامون تعدادی موضوع گرد هم می‌آورد. در این پست اهمیت بازار را برای رمه گردانان نشان می دهیم.

دامداران همیشه در بازارها درگیر هستند.  فروش دام ها و تولیداتشان بخش اساسی معیشت هر دامدار است و بسیاری از دامداران در تجارت جهانی مسافت های دور دام های متحرک یا فروش به تاجرانی که دام را به بازارهای پایانه ای در هزاران کیلومتر دورتر به کشورهای مختلف منتقل می کنند، درگیر هستند. به عنوان مثال، تجارت دام در شاخ آفریقا، به تامین میلیاردها دلار درآمد برای دولت های آن منطقه و سایر کشورها که در بازار مشارکت دارند، کمک می‌کند و معیشت را نیز در سراسر منطقه حفظ می‌کند.

واقعیت بازارهای شبانی این مفروضات را به چالش می کشد که دامداران علاقه ای به فروش دام های خود ندارند، صرفا  “تعدادی گاو” دارند، و آن ها برای ارزش فرهنگی دام نگه می دارند یا آن که درآمدهای مبتنی بر بازار برای گذران «معیشت» مهم نیست! یک پاسخ ضابطه مند اغلب در پی به چالش کشیدن این سوگیری ها است و به “نوسازی” بازاریابی برای اطمینان از این که بازاریابی شبانی کارآمدتر و سودآورتر باشد، ترغیب می کند.

بازارهای جدید با امکانات شیک ساخته می شوند و قرار است باعث افزایش درآمد و کاهش فقر در مناطق دامداری شوند. متأسفانه، روایت زیربنایی که چنین پاسخی را توجیه می‌کند، به گونه ای عمیق ناقص است و در نتیجه اغلب چنین مداخلاتی منجر به گورستان رو به رشد تلاش‌های بازاریابی ناموفق می‌شود.

در همان حال، بازاریابی شبانی در سراسر مناطق مرتعی اغلب به روش‌هایی بسیار پر جنب و جوش که به طور کلی شامل معاملات گسترده است، ادامه می‌یابد،

این عدم تطابق در طول تحقیق پسترز مورد مطالعه قرار گرفت؛ زیرا ما سعی کردیم “بازارهای واقعی” مناطق مرتعی را درک کنیم.

بازارهای واقعی در ساردینیا(۴)

پژوهش های خانم جولیا سیمولا(۵)در ساردینیای ایتالیا به مطالعه تنوع بازارهای دامداران در مکان‌های مختلف، از روستاهای کوهستانی دورافتاده گرفته تا مناطق دشت به هم متصل مبادرت نمود. وی دریافت که اکثر دامداران بازارهای مختلف را با یکدبگر ترکیب می‌کنند و مقداری از شیر گوسفند خود را به تعاونی‌ها و کارخانه‌های فرآوری محلی می دهند که عمدتاً پنیر پکورینو رومانو(6) صنعتی را به بازارهای بین‌المللی برای صادرات به ایالات متحده و سایر نقاط اروپا می‌فروشند. در همان حال، که دیگران سرمایه گذاری در کارخانه های لبنی جدید را برای تولید محصولات پنیر درجه یک برای فروش در شبکه های فروشگاه های گردشگری، رستوران ها و مناطق دیگر ارجح دانستند؛ تقریباً همه چوپان ها مقداری از محصول شیر خود را برای تولید و فروش محلی پنیر حفظ کردند (برای اطلاعات بیش تر در این مورد، به پایان نامه دکترای جولیا مراجعه کنید).

این راهبردهای بازاریابی با معیشت‌های مختلف دامداری پیوند دارند،  برخی بسیار تخصصی اند و به طور فزاینده‌ای تجاری‌سازی می‌شوند که سرمایه‌گذاری در تجهیزات و نیروی کار ماهر را ضروری می سازند؛ در حالی که برخی دیگر تولید شیر و پنیر خود را بخشی از مجموعه‌ای بسیار متنوع‌تر از معیشت یعنی دامداری پایدار از طریق طیف وسیعی از فعالیت ها، چه در مزرعه و چه خارج از آن می دانند.

تمام این راهبردها راه هایی برای پاسخ به قیمت های بسیار متغیر شیر، هم در بازارهای جهانی و هم در بازارهای محلی اند. این تنوع باید از طریق افزایش کارایی و کاهش هزینه و یا با تنوع بخشیدن به گونه ای که تا این حد به یک محصول وابسته نباشند، محافظت شود. در تمام این زنجیره های ارزش متقاطع شیر و پنیر، روابط بازار با روابط اجتماعی و فرهنگی در هم تنیده است.

مردم اغلب از طریق قراردادهای مبتنی بر اعتماد و درک متقابل تولیدات را به افرادی که می شناسند می فروشند.

زنجیره بازار نه تنها از نظر سود و زیان، بلکه از نظر روابط و سیاست در بعدی گسترده‌تر مدیریت می‌شود و دامداران نیز هنگام سقوط قیمت‌ها معترض می شوند.

بنابراین درک ابعاد اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و رابطه‌ای «بازارهای واقعی» ضروری است.

تحول در روابط بازار

دیدگاه های مزبور در باب ساردینیا با تجارب سایت‌های مطالعاتی پسترز مرتبط است. برای مثال حسین محمود به عنوان فردی پیشرو در کشور کنیا، نشان داده است که بازارهای بزرگ و سازمان‌یافته مهم‌ترین بازارها نیستند، بلکه اغلب بازارهای کوچک‌تر و لکه ای هستند که در آن‌ها می‌توان دام را با تاجران و سایر واسطه‌ها بر اساس قوم و قبیله و وابستگی های قومیتی مبادله کرد.

مطالعات پسترز در باره بازاریابی شیر شتر در شمال کنیا توسط میشل نوری(۷)نشان می‌دهد که چگونه قابلیت اطمینان بازار با روابط اجتماعی قوی بین زنان درگیر در تولید، فرآوری و فروش شیر توسط بازیگران کلیدی، مانند  حمل و نقل کنندگان محصول با  موتور سیکلت‌ که عرضه قابل اعتماد شیر را به بازارهای نهایی تضمین می‌کنند، ارتقا پیدا می کند. تقاضا برای شیر شتر هم در کنیا و هم در سطح جهانی در سال‌های اخیر به‌ویژه توسط جمعیت‌های سومالیایی در نایروبی و فراتر از آن، و همچنین به دلیل بازاریابی شیر شتر به عنوان یک محصول بهداشتی و دارویی بسیار افزایش یافته است.

تغییر شرایط بازار به نوبه خود منجر به تغییر در سیستم تولید (تعداد شتر بیش تر) و مکان (ارتباط با شهرها) و همچنین مجموعه ای از ارائه دهندگان خدمات از حمل و نقل گرفته تا کسانی که شیر را فرآوری و سرد می کنند و سپس آن را از طریق شبکه معامله گران به فروش می رساند، شده است.

در این مورد خاص، رشد بازار دامداری برای شیر شتر، سیستم را متحول کرد و مزایای مهمی برای گروه‌های خاص، به‌ویژه زنان، با منشأء سومالیایی دارد. این بنیان اجتماعی-فرهنگی بازار است که بیانگر موفقیت آن بوده و شرکت‌هایی که از جامعه برخاسته‌اند در مقایسه با پروژه‌های تحمیلی خارجی که شیر شتر را راهی مهم برای «تنوع‌سازی» می‌دانند، بسیار موفق‌تر هستند.

بازارها همیشه دارای ابعاد اجتماعی،فرهنگی و سیاسی اند. تحلیل های ساده عرضه و تقاضا، قیمت و هزینه که منجر به مداخلات ضابطه مند در بازار می شود، همیشه کافی نیست.

همان گونه که کار پسترز نشان می دهد، دامداران به شدت در بازارهای پر جنب و جوش درگیر هستند، اما این بازارها باید به عنوان «بازارهای واقعی» که در یک متن اجتماعی جای گرفته اند درک شوند. این مورد برای سیاست توسعه و تفکر در مورد عملکرد بازارها به طور عملی دستاوردهای عمده‌ و درس‌های مهمی به ویژه برای بانکداران، سرمایه‌داران و اقتصاددانان برای درک نحوه عملکرد بازارهای شبانی در شرایط مبهم دارد.

پی نوشت ها:

1-Why conventional approaches to market development do not work in pastoral areas.

2-Ian Scoones.

3-Pastoralism, Uncertainty and Resilience: Global Lessons from the Margins).  https://pastres.org/

4-Sardinia.

5-Giulia Simula.

6-Pecorino Romano.

7-Michele Nori.