تاثیر سدهای مخزنی بزرگ بر اکوسیستم، کنترل سیلاب و زلزله

نویسنده: سید ابوالفضل میرقاسمی

منبع: تارنمای فصلنامه ارغنون هامون  به نشانی اینترنتی:

https://www.hamooniran.ir/item/15639

تاریخ انتشار: 25 دیماه 1403

از سال ۱۳۶۴ که دانشجوی رشته  مهندسی عمران آب (طراحی و ساخت سازه‌های آبی) بودم با نقش و  اهمیت سدهای مخزنی آشنا شدم. سدهایی که می­توانند در زمینه ذخیره آب ، کنترل سیلاب ، تولید انرژی برقابی، توسعه تفرجگاه ها و … نقش داشته باشند.

سپس با دانش بومی ایرانیان در زمینه مدیریت منابع آب و سازگاری با شرائط اقلیمی کشور (اقلیم خشک و نیمه خشک) بیش­تر آشنا شدم.

نیاکان خردمند ما ، توانایی ساخت سد را داشتند، ولی به دلایل مختلف نظیر میزان تبخیر زیاد از مخازن سدها ، خطرات احتمالی ناشی از شکست سدها و یا پر شدن تدریجی آن­ها با رسوبات با هوشمندی زیاد،سیستم قنات را برای استخراج آب زیرزمینی ابداع نمودند.

قنات سیستمی است که با شرایط ترسالی و خشکسالی سازگار است و ضرری هم به منابع آب زیرزمینی وارد نمی کند (بر عکس برداشت آب با استفاده از چاه های نیمه عمیق و عمیق که توجهی به شرائط خشکسالی نداشته و با افزایش دور موتور چاه آب و بهره برداری بی رویه سبب پایین رفتن سطح سفره آب زیرزمینی، هجوم آب­های شور، تغییر کیفیت آب زیرزمینی، فرونشست اراضی و بروز خسارات متعدد به اکوسیستم می شود).

بعدها با دانش و تجربیات جهانی بیش­تر آشنا شدم و متوجه شدم که ساخت سدهای بزرگ غیر اصولی و احداثتاسیسات عظیم و پر هزینه انتقال آب بین حوضه ای (به بهانه تامین آب برای توسعه مناطق خشک و نیمه خشک و جمع آوری آب ناشی از بارش‌ها در فصل زمستان و بهار جهت استفاده در فصل خشک تابستان) اثرات سوء زیست محیطی زیادی داشته و مضرات آن بیش­تر از منافع آن است؛ به گونه ای که به عنوان مثال، در کشور آمریکا ، بعضی سدها که مانع تخم ریزی ماهی ها در بالادست رودخانه می شدند را منهدم کرده اند.

برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک نمایید.