عنوان کتاب: استعداد بوم شناسی کشاورزی (اگرواکولوژی) برای ایجاد معیشت و نظام¬های خوراکی تاب آور در برابر اقلیم.

.The potential of agroecology to build climate-resilient livelihoods and food system

نویسندگان: اف، لیپرت(F.Leippert)، ام.دارماوDarmaun) . (M، ام.برنیو(M.Bernoux)   و ام. ایمپشا  .(M Mpheshea)

ناشر : فائو ، با همکاری بیوویژن (BIOVISION) .

تاریخ انتشار: ۲۰۲۰.

محل انتشار: رم

تعداد صفحات: ۱۴۶.

نشانی دسترسی به فایل الکترونیکی:

https://doi.org/10.4060/cb0438en

پایداری و تاب­آوری نظام­های خوراک هم برای کسانی که از طریق تولید مواد غذایی و  زنجیره‌های ارزش امرار معاش می‌کنند و هم برای کل بشریت موضوعی حیاتی است.

بحران کووید ۱۹ به طرز چشمگیری نشان داد که نظام­های خوراکی فعلی ما چقدر در برابر اختلالات آسیب‌پذیرند. تغییرات اقلیمی، در مقیاس زمانی طولانی‌تر، چالش بزرگ‌تر و عمیق‌تری را برای نظام­های خوراکی ما ایجاد می‌کند. بوم شناسی کشاورزی (اگرواکولوژی) می­تواند یکی از امیدوارکننده ترین رویکردها برای دستیابی به شرایط کاهش چالش ها و سازگاری استعدادهای نظام­های کشاورزی در برابر تغییرات اقلیمی و  همچنین تقویت تاب­آوری در آن ها باشد.

با این حال، ما هنوز فاقد ارزیابی‌های مقایسه­ای کامل و قوی برای حمایت از این ادعا، و همچنین گام‌های راهنما برای ایجاد تغییر در سیاست‌های بین‌المللی و ملی هستیم. مطالعه حاضر ارزیابی های بین المللی و ملی و روش­شناسی های علمی را بر می­انگیزد تا شواهد نیرومندی را در این باب گرد آورند که نظام های بوم شناختی تنوع زیستی در کشاورزی، مقاومت جوامع محلی را در برابر تغییرات اقلیمی افزایش دهند. بوم شناسی کشاورزی گلوله نقره­ای نیست، اما انگیزه ها و اصول مورد نیاز فوری را برای تغییر نظام های خوراک در راستای اهداف توسعه پایدار فراهم می سازد.

نویسندگان کتاب در تعریف رویکرد های بوم شناسی کشاورزی در مورد نظام های خوراک پایدار برای امنیت غذایی و تغذیه، از گزارش سال ۲۰۱۹ پانل کارشناسان رده بالای امنیت غذایی و تغذیه (HLPE-FSN)چنین نقل قول می­­کنند:

“رویکردهای بوم شناسی کشاورزی به نفع استفاده از فرآیندهای طبیعی، محدود کردن استفاده از نهاده های مصنوعی، ترویج چرخه های بسته با حداقل اثرات منفی خارجی و تاکید بر اهمیت دانش محلی و فرآیندهای مشارکتی­اند که دانش و عمل را از طریق تجربه و همچنین روش­های علمی مرسوم تر و رسیدگی به نابرابری های اجتماعی توسعه می دهند. رویکردهای بوم شناسی کشاورزی تشخیص می‌دهند که نظام های کشاورزی-خوراک روی هم رفته نظام هایی اجتماعی-اکولوژیکی  از تولید غذا تا مصرف اند که علم، عمل و یک جنبش اجتماعی و همچنین یک یکپارچگی کل نگر را شامل می شوند تا به امنیت غذایی و تغذیه بپردازند”.

آن ها ادامه می دهند:

“بنابراین بوم شناسی کشاورزی مسیرهای انتقالی ممکن را به سمت نظام های خوراک پایدارتر بر اساس یک رویکرد جامع و نظام وار فراهم می کند (IPES-Food, 2016) تمرکز بوم شناسی کشاورزی در طول تکامل تاریخی خود، از مقیاس‌های زمین، مزرعه و اکوسیستم کشاورزی در دهه گذشته، تا دربرگیری کل نظام خوراک گسترده شده است”.

ده عنصر بوم شناسی کشاورزی از نقطه نظر فائو وجود دارند که از سمینارهای منطقه­ای آن سازمان سرچشمه گرفته و به عنوان ابزارهای تحلیلی دیده می­شوند. هدف آن ها کمک به کشورها در عملیاتی نمودن بوم­شناسی کشاورزی است. این ده عنصر چارچوبی کلی از ویژگی ها یا اصول مهم نظام ها و رویکردهای بوم­شناختی کشاورزی و همچنین ملاحظات کلیدی را برای ایجاد محیط مناسب بوم شناسی کشاورزی ارائه می­دهند. به ویژه شش عنصر از این مجموعه با توصیف خصوصیات مشترک نظام­های بوم­شناختی کشاورزی، اقدام­های بنیادی و رویکردهای نوآوری مرتبط اند. این شش عنصر شامل تنوع، هم افزایی، کارایی، تاب آوری، باز چرخانی[1]، هم­آفرینندگی[2] و اشتراک دانش است. دو عنصر دیگر بر ویژگی­های زمینه­ای یعنی ارزش های انسانی و اجتماعی و سنت های فرهنگی و خوراک متمرکزند. دو ویژگی دیگر نیز به توانمندی محیط و حکمرانی مسئولیت پذیر و اقتصاد چرخه­ای و همبستگی بر می­گردند.

این بررسی همچنین موانع تحول بوم شناسی کشاورزی را شناسایی می­کند.کتاب همچنین نشان می­دهد که غلبه بر تفکر جزیره ای، به همراه پذیرش پیچیدگی و سرمایه­گذاری در تحقیقات بوم­شناسی کشاورزی و پژوهش یکپارچه و به علاوه دسترسی به دانش از طریق خدمات ترویجی کاربردی بسیار ضروری اند.

سیاست ها باید یک محیط توانمند و یک زمین بازی مساوی برای افزایش پذیرش اصول بوم شناسی کشاورزی فراهم کنند. بنابراین تنظیم خط مشی مبتنی بر شواهد، نیاز روز است.

تغییرات اقلیمی پیامدهای منفی شدیدی بر معیشت و نظام های خوراک در سراسر جهان دارد. نویسندگان کتاب حاضر معتقدند که بر اساس آخرین سناریوها، شرایط اقلیمی آینده ما به طور جدی تلاش های فعلی را برای بهبود وضعیت امنیت غذایی و تغذیه، به ویژه در جنوب صحرای آفریقا تضعیف می­کند.

برای پرداختن به این موضوع به طور کامل، تغییر اساسی در نظام های خوراکی ما به سمت پایداری بیش­تر و تاب­آوری، ضرورتی فوری است. در اینجا بوم شناسی کشاورزی می تواند نقشی حیاتی ایفا کند.

در پاسخ به درخواست نهادهای حاکم فائو برای افزایش کار مبتنی بر شواهد در مورد بوم شناسی کشاورزی، این مطالعه با هدف تشریح پیوندهای موجود بین بوم شناسی کشاورزی و تغییرات اقلیمی صورت گرفت. این مطالعه شواهدی را در مورد توان بالقوه فنی و سیاستی بوم شناسی کشاورزی برای ایجاد نظام های خوراکی تاب­آور فراهم می­کند.

با الهام از این ایده که دگرگونی تنها از طریق هماهنگی رویکردی در بین تمام سطوح اتفاق می افتد، این مطالعه به طور مشترک توسط مجموعه گسترده ای از بازیگران از آژانس های سازمان ملل متحد نظیر فائو و موسسات تحقیقاتی  توسعه یافت و بنابراین شواهد را از طیف گسترده ای از پیشینه ها و دیدگاه ها ترکیب می­کند. نویسندگان کتاب پرسش تحقیقی کلی  پژوهش را این گونه مطرح می­کنند.

“چگونه بوم شناسی کشاورزی می­تواند تطبیق پذیری، کاهش مخاطره و تاب­آوری را در برابر تغییرات اقلیمی از طریق اقدامات و سیاست­ها تقویت کند؟ برای ارائه پاسخی قوی و مبتنی بر شواهد به این موضوع، سه بعد مختلف را تحلیل کردیم:

 ۱-  عرصه سیاست بین المللی، به ویژه در کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات اقلیمی و کار مشترک کورونوویا [3] در کشاورزی. ۲- داوری دقیق مطالعات علمی در باب بوم­شناسی کشاورزی با استفاده از روش فرا تحلیل. و ۳-  دو مطالعه موردی در کنیا و سنگال که هر دو توان بالقوه سیاستی بوم شناسی کشاورزی را در شرایط ملی مرتبط و توان بالقوه فنی آن را برای تقویت تاب­آوری اقلیمی در سطح مزرعه ارزیابی می­کنند”.

 یافته های اصلی مطالعه

۱-  شواهد علمی قوی نشان می‌دهد که بوم شناسی کشاورزی تاب­آوری اقلیمی را افزایش می‌دهد. عوامل موفقیت در این امر آن است که بوم شناسی کشاورزی بر پایه‌های زیر استوار باشد:

الف) اصول بوم شناختی، به ویژه در مورد تنوع زیستی، تنوع کلی و خاک­های سالم (نتیجه فراتحلیل و نتایج مطالعات موردی).

ب) جنبه های اجتماعی به ویژه در مورد هم­آفرینندگی و به اشتراک گذاردن دانش و سنت های رشد بوم­شناسی کشاورزی (مطالعات موردی).

2- بیش از ده درصد همکاری های تعیین‌شده ملی توسط کشورهای عضو کنوانسیون چارچوب ملل متحد برای تغییر اقلیم (UNFCCC)، از بوم شناسی کشاورزی نام می‌برند و آن را رویکردی معتبر برای پرداختن به موضوع تغییرات اقلیمی می‌دانند.

۳- ماهیت میان رشته ای و نظام­وار بوم شناسی کشاورزی، کلیدی برای قدرت واقعی تحول ساز آن است.

با این حال، این ویژگی ها نیز چالش های اصلی برای دو چیز به شمار می روند، اول انجام پژوهش جامع و دوم بازنگری سیاست: به طور معمول مفاهیم تحقیق و فرآیندهای خط مشی بر بعد مولد با دیدگاه‌های بخشی انتخابی متمرکز می‌شوند (نتایج فرا تحلیل و تحلیل سیاست).

 توصیه های کتاب

۱-  رشد بوم‌شناسی کشاورزی بر اساس یک بنیان صحیح برای ایجاد تاب‌آوری باید به عنوان یک راهبرد سازگار با تغییرات اقلیمی به رسمیت شناخته شود.

۲- موانع گسترش بوم شناسی کشاورزی باید مورد توجه قرار گیرد: از جمله، دسترسی بهتر به دانش و درک رویکردهای نظام وار باید در بخش‌ها، ذینفعان و مقیاس‌ها تقویت شود.

۳- پژوهش های تطبیقی ​​بیش تر در مورد اثرات چند بعدی بوم شناسی کشاورزی مورد نیاز است.

۴- توان بالقوه ایجاد تاب­آوری تحول آفرین در بوم شناسی کشاورزی به ماهیت کل نگر و نظام وار آن بستگی دارد که فراتر از مجموعه ای از اقدامات است و شامل یک جنبش اجتماعی برای توانمندسازی تولیدکنندگان و یک پارادایم علمی چند رشته ای است.

کتاب شامل این بخش هاست:

مقدمه،توان بالقوه سیاستی بین المللی، فرا تحلیل: توان بالقوه بوم شناسی کشاورزی برای انطباق و افزایش تاب آوری  در برابر تغییرات اقلیمی، مطالعات موردی کشوری در مورد سیاست و توان بالقوه  فنی بوم­شناسی کشاورزی، نتایج و توصیه ها.

[1] Re-Cycling

[2] Co- Creation

[3]  کار مشترک کورونوویا در کشاورزی (KJWA) یک تصمیم مهم تحت کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات اقلیمی (UNFCCC) است که توان بالقوه منحصر به فرد کشاورزی در مقابله با تغییرات اقلیمی را به رسمیت می­شناسد. کورونوویا نام محلی در کشور فیجی است.