آلودگی آب، هوا و خاک باعث تکثیر اَبَرمیکروب های کشنده می شود[1]

 

نویسنده: اینگر اندرسن[2]

منبع: نشریه اینترنتی مِیل اَند گاردین[3]

تاریخ انتشار: ۱۶ فوریه ۲۰۲۳

مترجم: حمیدرضا زرنگار

ضد میکروب ها، داروها و سایر محصولاتی که برای پیشگیری و درمان عفونت ها در انسان، حیوانات و گیاهان استفاده می شوند، جان افراد بی شماری را نجات می دهند و از بخش های حیاتی اقتصادی محافظت می کنند. آن ها در واقع اَبَر سلاح هستند. بدون آن ها، پزشکی نوین برای درمان حتی عفونت های خفیف در انسان، حیوانات و گیاهان دچار مشقت می گردد؛ اما گزارشی از برنامه محیط زیست سازمان ملل نشان می‌دهد که آلودگی زیست محیطی باعث کاهش اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها، ضد ویروس‌ها، ضد قارچ‌ها و ضدانگل ها می‌شود.

نتیجه چیست؟ افزایش سطح بحران بر اثر مقاومت اَبَر میکروب ها در برابر ضد میکروب ها و بروز سایر نمونه های موذی مقاومت در برابر ضد میکروب ها.  برای محدود کردن بروز و گسترش مقاومت در برابر ضد میکروب ها، باید آلودگی محیطی را از سرچشمه بخشکانیم.

ظهور اَبَر میکروب‌هایی که متخصصان پزشکی از آن ها وحشت دارند، از طریق آلودگی آب، خاک و هوا شتاب می گیرد.  محیط زیست بستری است برای افزایش تماس با ضد میکروب ها، جوامع میکروبی را به اغتشاش می کشاند، نرخ جهش را افزایش می دهد، انتقال افقی ژن را تسهیل می کند و اثربخشی تصفیه فاضلاب را کاهش می دهد. این نوع از آلودگی ها به طور عمده توسط بخش‌های کلیدی اقتصاد – غذا و کشاورزی، فاضلاب و زباله‌های شهری، داروسازی و خدمات بهداشتی- هدایت می‌شوند. سازمان بهداشت جهانی مقاومت در برابر ضد میکروب ها را در میان ده تهدید برتر سلامت جهانی فهرست می‌کند و دلیل خوبی هم دارد.

در سال ۲۰۱۹، حدود27/1 میلیون مرگ در سطح جهان به طور مستقیم به عفونت‌های مقاوم به دارو نسبت داده شد. تقریباً 95/4 میلیون مرگ در سراسر جهان با مقاومت باکتریایی در برابر ضد میکروب مرتبط بود. برآوردها نشان می دهد که تا سال ۲۰۵۰ ممکن است سالانه ده میلیون از این قبیل مرگ و میرهای مستقیم رخ دهد که برابر با نرخ مرگ و میر جهانی در سال ۲۰۲۰ بر اثر سرطان است.

طی دهه آینده، اثر مقاومت در برابر ضد میکروب ها بر سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی، بهره‌وری و تولید محصولات کشاورزی می‌تواند منجر به کسری تولید ناخالص داخلی حداقل در حد4/3 تریلیون دلار در سال شود و ۲۴ میلیون نفر دیگر را به فقر شدید سوق دهد.

 

تاثیر ناعادلانه بر مردم

مقاومت در برابر ضد میکروب نیز در زمره مباحث برابری است. این موضوع ارتباط تنگاتنگی با فقر، فقدان سرویس بهداشتی و بهداشت نامناسب دارد و از این بابت جنوب بدترین آسیب را دیده است. برخی از مواد ضد میکروب به‌عنوان آفت‌کش استفاده می‌شوند که در صورت لمس یا استنشاق می‌توانند مضر باشند. در تعدادی از کشورها، ۸۵ درصد از کاربردهای سموم دفع آفات در واحدهای کشاورزی تجاری و مزارع توسط زنان انجام      می شود؛ اغلب در دوران بارداری یا شیردهی و در بسیاری موارد بدون هیچ گونه تجهیزات محافظت شخصی یا با ابزارهایی که به اندازه کافی برای زنان طراحی نشده اند، کار می کنند.

اگر ما در مورد ایجاد جهانی عادلانه تر و ایمن تر جدی هستیم، باید مقابله با مقاومت  میکروب ها در راس برنامه جهانی قرار گیرد. سه بخش اقتصادی به شکلی ژرف بر توسعه و گسترش مقاومت در برابر ضد میکروب ها تأثیر می گذارند: تولید دارو و مواد شیمیایی، کشاورزی و خوراک، و مراقبت های بهداشتی. سامانه های شهرداری نیز دخیل اند. نشت مواد ضد میکروب در محیط از طریق مسیرهایی، به عنوان مثال از طریق فاضلاب، به باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها یا قارچ‌ها اجازه می‌دهد تا در برابر درمان‌های ضد میکروبی که پیش از این به آن‌ها حساس    بوده­اند، مقاوم شوند.

بحران سیاره­ای سه گانه گسترده تر (تغییرات آب و هوا، از دست دادن طبیعت و تنوع زیستی، و آلودگی و زباله) نیز با گسترش مقاومت در برابر ضد میکروب­ها مرتبط است. دماهای بالاتر و آب و هوای حاد می­تواند با افزایش عفونت های مقاوم به ضد میکروب همراه باشد.

محل های دفن زباله های جامد شهری مستعد تعامل با حیوانات وحشی هستند و می­توانند به گسترش مقاومت میکروب کمک کنند.

 

اقداماتی برای انجام دادن

در حالی که اهمیت محیط در مقاومت میکروب هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته است، گزارش جدید به اقدامات بیش­تری اشاره می­کندکه دولت ها، صنعت و سایر بازیگران کلیدی اکنون برای جلوگیری از نشت مواد ضد میکروبی به محیط می­توانند انجام دهند.

بخش داروسازی می‌تواند سیستم‌های بازرسی را تقویت کند، انگیزه‌ها و یارانه‌ها را برای به‌روزرسانی‌ در فرآیند تولید تغییر دهد و از مهار و تصفیه فاضلاب و پسماند اطمینان حاصل کند.

بخش خوراک و کشاورزی می­تواند استفاده از مواد ضد میکروبی را محدود کرده و تخلیه را کاهش دهد تا از منابع آب در برابر آلاینده ها، میکروارگانیسم­های مقاوم و آلودگی باقیمانده های ضد میکروبی محافظت کند. این بخش همچنین باید تا حد امکان از آنتی بیوتیک­هایی که در پزشکی به عنوان آخرین راه حل در استفاده می­شود، اجتناب کند.

بخش مراقبت های بهداشتی می­تواند دسترسی به منابع آب با کیفیت و پایدار و سرویس بهداشتی را بهبود بخشد، سامانه های فاضلاب بیمارستانی را نصب کند، و از استفاده ایمن و پایدار از داروهای ضد میکروبی و دفع بهداشتی آن اطمینان یابد.

از آنجا که حدود ۵۶ درصد فاضلاب با تصفیه کم یا بدون تصفیه در محیط زیست رها می­شود و بیش از ۶۰۰ میلیون نفر به امکانات ضعیف یا ابتدایی دسترسی دارند، بهبود مدیریت یکپارچه آب و ارتقای آب تصفیه شده و بهداشتی نیز بسیار مهم است.

این اقدامات، و مواردی که در گزارش به آن­ها اشاره شده است، باید با برنامه‌های اقدام ملی، استانداردهای بین‌المللی، تنظیم مجدد یارانه‌ها و سرمایه­ گذاری‌ها، تحقیقات و مهم‌تر از همه، همکاری بین بخش‌ها در بالاترین سطح حمایت شوند.

اتخاذ رویکرد سلامت واحد که تشخیص می‌دهد سلامت انسان‌ها، حیوانات، گیاهان و محیط‌زیست به یکدیگر وابسته اند[4]، برای اطمینان از این که همه در یک جهت حرکت می‌کنند، بسیار مهم است. حرکت سیاسی قابل توجهی از جمله از طریق گروه رهبران جهانی در مورد مقاومت در برابر ضد میکروب[5] و اتحاد چهارجانبه برای سلامت واحد ایجاد شده است.

اما تهدید در حال افزایش است. اکنون باید شاهد تعامل سیاسی در سطح بالا، منابع مالی بیش­تر، تخصص فنی بالاتر و مهم­تر از همه اقدامات بیش­تر باشیم. سرمایه­گذاری در ضد میکروب­های جدید و مقرون به صرفه و سایر اقدامات پیشگیرانه باید افزایش یابد. با این حال کاهش آلودگی برای اطمینان از حفظ قدرت این اَیَرسلاح ضروری است.

 

برای دریافت متن مقاله به صورت فایل PDF اینجا کلیک نمایید.

 

پی نوشت :

[1] Water , air and soil pollution is spawning deadly superbugs

[2] Inger Andersen 

[3] Mail & Guardian. https://mg.co.za/section/environment

[4]  سلامت واحد، رویکرد اصلی برای پرداختن به چالش های بهداشتی پیچیده ای است که جامعه با آن مواجه است، مانند تخریب اکوسیستم، خرابی سیستم خوراک، بیماری های عفونی و مقاومت در برابر  ضد میکروب.

[5]  گروه رهبران جهانی در مورد مقاومت ضد میکروبی (The Global Leaders Group on Antimicrobial Resistance) در نوامبر ۲۰۲۰ به دنبال توصیه گروه هماهنگی بین سازمانی در مورد مقاومت ضد میکروبی برای تقویت حرکت سیاسی جهانی و رهبری در مورد مقاومت باکتریایی تأسیس شد. جلسه افتتاحیه گروه در ژانویه ۲۰۲۱ برگزار شد.